Akıllı sözleşme, iki taraf arasında sözleşmeye dayalı anlaşmaları ve ilişkileri uygulayan ve aynı zamanda geri alınamayan bir bilgisayar programıdır. Var olan yasal bir sözleşmeden farklı olarak, akıllı bir sözleşmenin yürütülmesi, tarafların ilgili iyi niyetine veya yasal bir otoritenin sözleşmeyi uygulama yeteneğine bağlı değildir; yürütülmesi bir blok zinciri tarafından garanti edilir ve tüm koşullar gerçekleştiğinde gerekli şartlar sağlanır.
Akıllı sözleşmeler, kesin olarak tanımlanması gereken koşullar altında varlıkları veya yatırımları transfer etmek için kullanılır ve belirsiz olan riskli koşullara izin vermez. Bu koşullar karşılandığında, transferler blok zinciri tarafından işlenir. Bu işlemler, blok zincirine özgü özellikleri devralır: (genel olarak) hızlı, şeffaf ve geri döndürülemezler. Akıllı sözleşmeler, ne yürütme için gerekli koşulların doğrulanması sürecinde ne de bu süreçte insan müdahalesi gerekli olmadığından, kendi kendini yürüten bir sözleşme olarak kabul edilir.
Akıllı sözleşmeler, merkezi olmayan uygulamaların ve ilişkilerin oluşturulmasına izin verir. Buna örnek vermek gerekirse, “Yasal olan sözleşmeler ve akıllı sözleşmeler” verilebilir.
Doğası gereği akıllı sözleşmelerin etki alanı, tam olarak programlama yapılabilenlerle sınırlıdır. Örneğin, akıllı sözleşmelerle standart bir iş ilişkisini yönetmek zor olacaktır. Bununla birlikte, akıllı bir sözleşme oluşturmak mümkün olduğunda, bunun avantajları çoktur. Bunlardan bazıları da şunlardır:
- Akıllı bir sözleşmeyi herkes dağıtabilir.
- Akıllı bir sözleşmeyi herkes doğrulayabilir.
- Yürütülmesi otomatiktir.
- Her sözleşme, yürütülmesi için gerekli koşulları açıkça tanımlar.
Bu nedenle akıllı sözleşmeler, geleneksel sözleşmelerin doğasında bulunan belirli sayıda riski azaltabilir, örneğin:
Tarafların iflası: fonlar, tutarları doğrulayan akıllı sözleşmeye gönderilir.
Sözleşme yürütme süreleri: koşullar gerekli olduğunda akıllı sözleşme tarafından sağlanır
Yasal belirsizlik: Akıllı bir sözleşmede doğası gereği mevcut değildir (bilgisayar koduyla tanımlanır)
Dolandırıcılık: Akıllı sözleşmenin kodu bunlara karşı koruma sağlar, ancak katılımcılar tarafından yeniden okunmalı ve doğrulanmalıdır.
Sözleşme uygulamasının ek maliyetleri mevcut değildir (hatırlatmalar, icra memurları, yasal ücretler vb.) Öte yandan, akıllı sözleşmeler bilgisayar kodludur. Bu nedenle, hata veya güvenlik açığı içermediklerinden emin olmak için kontrol edilmelidirler.
Oracles: blok zincirinin gözleri
Blok zinciri kendi içinde kapalı bir dünya gibidir. Farklı adreslerin, güvenlik anahtarlarının hareketini, saatin kaç olduğunu biliyor… Ama daha fazlasını değil. Akıllı sözleşmelerin temel finansal uygulamalardan daha karmaşık şeyler yapabilmesi için dış bilgilere erişmeleri gerekir: hava durumu, spor skorları, finansal veriler, siyasi sonuçlar vb. Oracles(ben buna kahin diyorum) bunun içindir. Çalışmaları için akıllı sözleşmelerle yürütülürler.
Bir kahin (oracles) olağanüstü bir güce sahiptir. Bilgiye sahip olarak, onu kullanan tüm akıllı sözleşmelerin sonuçlarını etkileyebilir. Herkes blok zincirinde bir kahin çalıştırabilir, hangisini kullanacağınız size kalmış.
Merkezi olmayan kahinler(Oracles)
Akıllı sözleşmelere daha fazla garanti sağlamak için, örneğin CHAINLINK veya BAND Protokolü gibi bazı oracle’ların kendileri merkezi değildir.
Oracles, Oracle tarafından desteklenen bilgileri toplama yükünü çok sayıda katılımcıya ulaştıran bir toplama konsensüsüne dayanır. Tarafın kendilerine bu görev için ödeme yapılır ve ödenecek “doğru” cevabı (konsensüse ulaşacak olan) sağlamaktan çıkarları söz konusudur.
Genel olarak, Oracle’dan gelen yanıt, TLS Noter Kanıtı adlı bir kriptografik sistem tarafından imzalanır ve akıllı sözleşmelerin toplandıktan sonra değişip değişmediğini kontrol etmesine olanak tanır.
Bu nedenle akıllı bir sözleşme, yalnızca bir blok zinciri üzerinde çalıştığı için mutlaka güvenilir değildir: Buggy, savunmasız veya güvenli sistemler olabilir. Bir akıllı sözleşmeye abone olurken ve kullanırken tüm bu parametreler dikkate alınmalıdır, gelecekte kuruluşların işletmeler ve bireyler adına bu yönleri referans almaktan ve denetlemekten sorumlu olmaları çok muhtemel olsa bile.
Kaynak:
