Dağıtılmış Defter Teknolojisi (DLT) ekonomi, toplum ve endüstride organizasyon ve iş birliğini değiştirme potansiyeline sahip en yenilikçi uygulamalardan birisidir. Dağıtılmış defter teknolojileri, değer yaratma ve yakalama için yeni imkanlar yaratarak, klasik hale gelen ticari işlem kavramlarını yenileyerek dijital hale getirmektedir. DLT; verilerin, bir ağ üzerinde bulunan birden fazla alanda erişilebilir, güncellenebilir, doğrulanabilir olmasına imkân sağlayan, merkeziyetsiz, teknolojik altyapıdır. Bir tür uzlaşı mekanizması olarak bilinir. Merkeziyetsiz yapılarda herhangi bir otorite, yönetici olmadığı için verilen bilgilerin fikir birliği ile saklanıp güncellenip sürekli yenilenmesi ve doğrulanması gerekebilir. Dağıtılmış defter teknolojisi (DLT) Bitcoin, blok zinciri ve kripto kavramlarından önce de var olan bir kavramdır. 1992 yılında Bayer, Haber ve Stornetta kriptografik hash işlevlerini ve Merkle ağaçlarını kullanarak dağıtılmış sistemlerde dijital verilere verimli ve güvenli bir şekilde zaman damgası eklemek için kriptografik olarak bağlantılı veri blokları zinciri fikrini ortaya atmıştır. Bu fikrin ortaya çıkışıyla beraber sonrasında kripto paraya ve blok zincirlerine duyulan ilgi Dağıtılmış defter teknolojisinin gelişimini hızlandırmıştır.
Dağıtılmış Defter Teknolojisi (DLT) Özellikleri Nelerdir?
Dağıtılmış bir defterde, kişinin takip edip, ulaşmak istediği verilerin listesi sadece tek bir merkezi bölgede depolanmamaktadır. Bunun yerine, aynı deftere ait birden fazla kopya farklı taraflarca aynı anda tutulur. Başka bir deyişle, dağıtılmış bir defter fiziksel olarak merkezden uzaklaştırılmıştır. Ağdaki birçok kuruluş, aynı deftere ait bir kopyasını kendisinde saklar, böylece bir kopyanın imhası, defterin tamamının imha edilip ulaşılmamasıyla sonuçlanmamaktadır. Dağıtılmış defterler aracılığıyla izlenen dijital (para, tahvil, hisse senetleri, arazi vb.) veya araçlara ilişkin unvanlar gibi fiziksel veya veri kontrolü gibi maddi olmayan varlıklar, defteri kebir dijital haklarının izinsiz kopyalarının yaratılmasını ve diğer tarafın bilgisi olmadan aynı anda birden fazla tarafa satılmasına engel olması amaçlanmaktadır. Dağıtılmış defterlerdeki girişlerin her zaman güncel olmasını sağlayan varlıklar aracılığı ile ayrıca bu girişlerin doğruluğu da sağlanmaktadır. Dijital defter teknolojisi (DLT) ile internet aracılığıyla yapılan işlemlere olan güven artmıştır. Bununla birlikte, kullanıcılara yeni bir veri erişim özgürlüğü sunmakta ve ilk kez değiştirilip üzerlerinde oynanılamayan dijital varlıkların yaratılmasını mümkün kılmaktadır.
Yeni Nesil Dağıtılmış Defter Teknolojileri (DLT) Nelerdir?
- Hedera Hashgraph
Hashgraph, Swirlds tarafından geliştirilmiş patent sahibi bir dağıtılmış defter teknolojisidir. Blok zinciri teknolojisinden farkı kullandığı fikir birliği algoritması ve Directed Acyclic Graph (DAG) veri yapısını kullanmasıdır. İş kanıtı yerine random gossip protokolü ve sanal oylama (virtual voting) fikir birliği algoritması kullanılmaktadır. Hashgraph ağında gerçekleşen her işleme olay adı verilmektedir. Her bir olay zaman damgası, kendinden önceki iki olayın karması, işlemler ve elektronik imza bilgilerini içermektedir. Random gossip protokolü ile veri deftere eklenmeden önce doğrulama için işlemin zaman damgası komutu düğümlere rastgele olarak dağıtılmaktadır.
- DAG (Directed Acyclic Graph)
Directed Acyclic Graph (DAG) herkesin kullanımına açık, ulaşılabilen dağıtılmış defter teknolojisidir. Directed Acyclic Graph teknolojisinde verilerin ağa eklenebilmesi için bloklar ve madenciler bulunmadığından yapılan işlemler için ücret ödenmemektedir. İşlemler bir doğrusal zincir olarak tutulmamaktadır. İşlemler doğrusal olmayan şekilde kaydedilmektedir. Kullanılan mutabakat protokolünde her işlem kendinden önceki iki işlemi doğrulamakta ve işlem bilgisinin kaydını yapmaktadır.
- Holochain
Holochain, herkesin kullanımına açık dağıtılmış defter teknolojisidir. Holochain, blok zincirinden farklı olarak tek bir zincir yerine katılımcıların ayrı zincirler oluşturması amaçlanmıştır. Blok zinciri teknolojisinde ağdaki tüm katılımcılar için ortak tek bir zincir üzerinden işlem yapılırken Holochain’de katılımcılar genel ağın bir parçası olarak verileri kendilerine ait yerel zincirlerinde saklamaktadır. Katılımcılar ağdaki verilerin tümü yerine sadece kendi işlemlerini kaydeder. Yerel zincirlerin doğruluğu Distrubuted Hash Table (DHT) ile sağlanmaktadır.
Kaynak:
https://www.investopedia.com/terms/d/distributed-ledger-technology-dlt.asp
